συναρπάζω

ΝΜΑ [ἁρπάζω]

μτφ. προκαλώ έντονη συγκίνηση ή γοητεία σε κάποιον, τόν καταγοητεύω (α. «συναρπάζει τα πλήθη με την ευγλωττία του» β. «οἷς πᾱσι τοὺς ἀκροατὰς διὰ τοῡ σχηματισμοῡ συναρπάσας ᾤχετο»)

νεοελλ.

μέσ. συναρπάζομαι

α) καταγοητεύομαι

β) συμπεριφέρομαι παράλογα από τον θυμό μου, εξοργίζομαι

μσν.

παθ. παρασύρομαι από τις απόψεις που διατυπώνει κάποιος άλλος και τελικά συμφωνώ με αυτές

αρχ.

1. αρπάζω βίαια και παίρνω μαζί κάποιον ή κάτι μαζί με κάτι άλλο («ὁ κρατῶν... συνήρπασε καὶ τοὺς ἄνδρας καὶ τὰς γυναῑκας καὶ τὰ χρήματα», Ξεν.)

2. αρπάζω κάτι και τό συγκρατώ («οὐ δύνανται συναρπάζειν αἱ μῆτραι τὸν γόνον», Ιπποκρ.)

3. καταπλήσσω, φοβίζω κάποιον με βίαιη επίθεση

4. αρπάζω και αφανίζω κάτι, τό καταστρέφω εντελώς

5. (μέσ. και παθ.) συναρπάζομαι

α) (για παλαιστή) περισφίγγω τον αντίπαλο με τους βραχίονες

β) αρπάζομαι και απομακρύνομαι από τον θάνατο

γ) γραμμ. (σχετικά με το φαινόμενο τής συντακτικής έλξης) σχηματίζομαι καθ' έλξιν

δ) βιάζομαι να διατυπώσω τις κρίσεις ή τη γνώμη μου σχετικά με ένα θέμα

6. μτφ. α) παρασύρω κάποιον με πειστικά επιχειρήματα ώστε να έλθει με το μέρος μου, τόν καταπείθω

β) ενώνομαι με μυστική έξαρση με το θείο

γ) (για δαίμονα) κατέχω, κρατώ υπό την εξουσία μου

7. φρ. α) «συναρπάζω χεῑρας» — αρπάζω κάποιον πιάνοντας και δένοντας τα χέρια του πίσω (Ευρ., Λυσ.)

β) «συναρπάζω φρενί» — αντιλαμβάνομαι κάτι αμέσως και με οξύτητα, τό αρπάζω αμέσως (Σοφ.)

γ) «συναρπάζω τὸ ζητούμενον»

(λογ.) θεωρώ ως αποδεδειγμένο το ζητούμενο, διαπράττω το σφάλμα τού φαύλου κύκλου (Λουκιαν., Σέξτ. Εμπ)

8. το αρσ. πληθ. μτχ. παθ. παρακμ. ως ουσ.) οἱ συνηρπασμένοι

αυτοί που υπέστησαν κλοπή, ληστεία.